مشاهیر آذربایجان:محمد امین ریاحی

مشاهیر آذربایجان:محمد امین ریاحی

محمدامین ریاحی (۱۳۸۸-۱۳۰۲) ادیب، مورخ، محقق و نویسنده معاصر  آزربایجانی است. آرا و آثار پژوهشی او در زمینه ادبیات ، زبان کهن آزربایجان، و تاریخ روابط ایران و عثمانی دارای اعتبار خاصی در تحقیقات ایران‌و آزربایجان شناسی است.

محمدامین ریاحی در خرداد ۱۳۰۲ در یکی از خانواده‌های قدیمی در شهر خوی متولد شد. تحصیلات ابتدایی و دوره اول دبیرستان را در خوی، و سپس دوره‌های دانشسرای مقدماتی و دانشسرای عالی را در تهران گذراند. طی دوره تحصیل در دانشکده ادبیات دانشگاه تهران از درس نسل اول اساتید برجستۀ این دانشگاه از جمله ملک‌الشعرا بهار، عباس اقبال آشتیانی، بدیع‌الزمان فروزانفر، احمد بهمنیار، عبدالعظیم قریب و ابراهیم پورداود بهره گرفت. دوره لیسانس زبان و ادبیات را در سال ۱۳۲۷ به پایان رساند و در سال ۱۳۳۷ پس از دفاع از رساله دکتری خود به راهنمایی فروزانفر به درجه دکتری در زبان و ادبیات رسید. به نوشته محمدعلی اسلامی ندوشن، وی «یکی از آخرین کسان از نسل ادبای معتبر بود... که طی شصت سال در صحنه فرهنگ ایران و آزربایجان حضور داشت و هرچه نوشت دقیق و قابل اعتماد بود.» 

در سال ۱۳۳۷ دکتر محمدامین ریاحی ضمن مقاله‌ای که در مجله یغما انتشار داد، مدفن فراموش‌شده شمس تبریزی را در شهر خوی بازشناسی کرد و طی تحقیقات بعدی با ارائه شواهد تاریخی قطعی، واقع بودن مدفن شمس تبریزی را در این محل به اثبات رساند. از آن پس مزار شمس تبریزی در خوی توسط غالب محققان شناخته شد، و بازسازی محوطه تاریخی مزار شمس تبریزی از دهه ۱۳۷۰ در دستور کار مسئولان قرار گرفت.

 قسمتی از کتاب‌های منتشرشده ریاحی

1.رتبة‌الحیات، تألیف خواجه یوسف همدانی(تصحیح)،1362

2.تاریخ خوی، سرگذشت سه‌هزارساله منطقه شمال‌غرب ایران (تألیف)،1372

3.پایداری حماسی (مجموعه مقالات)، 1379

4. و بسیاری تألیفات دیگر.........

دکتر محمدامین ریاحی در ۲۵ اردیبهشت ۱۳۸۸ در ۸۶ سالگی در تهران درگذشت.